- Ülke Adı: Andorra
- Başkent: Andorra La Vella
- Nüfusu: 85,470
- Yüz Ölçümü: 467,63 km2
- Komşuları: Andorra, İspanya ve Fransa ile komşularıdır.
- Konuşulan Dilleri: Katalanca resmi dilidir.
- Telefon kodu: +376
- Başkan: Antoni Martin
- Para Birimleri: Euro
Andorra Kuruluş Yılı
Andorra’nın tarihinin başlangıcı olarak 9.yüzyıl kabul edilir. 9.Yüzyılda Charlemange ülkeyi Müslümanların elinden almıştır. Ülke topraklarının Müslümanların elinden alınması ile Andorra’nın tarihi başlamaktadır. Charlemange’nin büyük oğlu olan II. Charles, geri alındıktan sonra o zamanlar derebeyi olan Andorra’yı Urgel Kontluğu’na verdi. II. Charles’tan sonra Andorra Derebeyliği 954 yılında Urgel Piskoposluğu’na bağışlandı.
Fransız Kontu Foix’in, evlilik yolu ile Urgel Kontluğu’na varis olması ile birlikte Andorra üzerinde hak iddia etti. Foix’in hak iddia etmesi piskoposla aralarında anlaşmazlıklar yaşanmasına neden oldu. Foix Kontu, 1589 yılında IV. Henry adı ile tahta geçti. IV. Henry’nin tahta geçmesi üzerine yapılan anlaşma gereği artık Fransız kralları aynı zamanda Andorra Prensi olarak da bilinmeye başladı.
1789 yılında Fransız Devrimi yaşandı. Yaşanan devrim üzerine 1793 yılında Fransız hükümeti Andorra’nın federal yapısında yeni düzenlemeler yaptı. Yapılan bu düzenlemeler ile Andorra’nın hakları yeniden düzenlendi. Napolyon Bonaparte döneminde 1806 yılında ülke İspanya’ya karşı Fransa’dan koruma istedi. Fransa’nın korumasını istemesine rağmen ne Fransa ile ne de İspanya ile ilişkilerini kesmeden olduğu gibi devam etti. İkili ilişkisi Andorra’nın 20. yüzyılda Avrupa’da yaşanan karışıklıklarda uzak kalmasını sağlamıştır. Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarından İspanya’nın etkisi ile, İspanya iç savaşından da Fransa ile olan ilişkileri nedeniyle uzak kaldı. İkinci Dünya savaşından sonra başlayan turizm yoğunluğu Batı Avrupa ile ilişkilerinin güçlenmesine neden olmuştu.
Andorra, Fransa Cumhurbaşkanlığı ve İspanya Utgel Piskoposluğu’nun ortak yönetimindedir. Her iki yönetim ülkeye birer genel vali ataması yaparak kendilerini temsil ederler. Ülkede alınmış olan kararları veto etme hakkı her iki ülke için geçerlidir. Andorra halkını 7 bölgeden çıkarılan 4’er üye temsil etmektedir. Üyelerin oluşturduğu konseye Andorra Genel Konsey’i adı verilir.
Genel Konsey yürütme gücünü elinde tutan bir genel yardımcı atamaktadır. Konseyde bulunan üyeler dört yılda bir yapılan genel oylama ile belirlenir. 1976 yılında Demokratik Andorra Birliği Partisi kurulmuştur. İlerici bir parti olan ADA konseydeki tutucu üyelere karşı güç oluşturmaktadır. Geleneksel olarak Fransa Cumhurbaşkanı’na ve İspanyol Piskoposuna 12 horoz, 12 kalıp peynir, 12 tavuk vergi öderler. Ayrıca Genç Prens olarak isimlendirilen Fransa Cumhurbaşkanı 960 Frank, Yaşlı Prens olarak isimlendirilen İspanyol Piskoposu ise 46 peseta alır.
Andorra Gezilecek Yerler
Küçük bir ülke olmasına rağmen muhteşem kayak tepeleri, yürüyüş alanları, dağ manzaraları ile çok güzel yerlere sahiptir. Orta çağ eserlerinin yanı sıra harika dağ manzarası eşliğinde etkinlikler yapabilmek için Andorra harika bir ülkedir.
Andorra La Vella
1029 metre yüksekliği ile dünyanın en yüksek başkentlerinden biri olan Andorra La Vella ülkenin en kalabalık turistini ağırlayan bölgesidir. Gran Valira Nehri kenarına kurulmuş olan kentin merkezinde yerel el sanatları satan dükkanlar, kafeler ve restoranlar bulunmaktadır. Konsey Odası gezisinde, 16. yüzyıldan kalma duvar resimleri, yedi anahtar dolabını görmek mümkündür. 12. yüzyıldan kalma Sant Esteve Kilisesi ahşap süslemeleri ile dikkatleri çekmektedir. İdari binalar kompleksinin üzerinde bulunan Plaça del Poble’den harika şehir manzarasını izleme fırsatı yakalanmaktadır.
Vallnord
Kışın harika diyarı olarak da isimlendirilen Vallnord, kış sporlarının yapıldığı bölgedir. Kayakçıların kış aylarında en fazla tercih ettikleri 3 kayak merkezi bulunmaktadır. Pal, Arinsal ve Arcalis kayak merkezlerinde kayak yapmanı keyfi bir başkadır.
Küçük bir kasaba olan Canillo’nun biraz üst kısmında Sant Joan de Caselles Kilisesi bulunmaktadır. Kilise, ülkede bulunan en güzel Roma kilisesidir. 11. yüzyıldan kalma olan yapıda, St. John ve Kıyamet’in canlandırıldığı altar panosu, çarmıha gerili İsa figürü, koro panjurları ve rengarenk tabloları ile oldukça ilgi çekici bir dekorasyonu vardır.
Centre Termoludiz Caldea
Avrupa’nın en büyük spa kompleksi olan Centre Termoludiz Caldea başkentte bulunmaktadır. Harika bir cam piramit kulesi bulunan merkezde havuz ve tedavi alanları bulunmaktadır. Türk Hamamı, göbektaşı hatta greyfurt havuzu gibi alternatifler bulunmaktadır.
Ordino ve Casa Plairal d’Areyn de Plandolit
Sakin sokakları, ilginç dükkanları, eski kilisesi ile Casamanya Dağlar’ının eteklerine kurulmuş olan Ordino Kasabası ülkenin görülecek noktalarından biridir. Aile reislerine oy hakkı veren değişik reformları bulunan bir kasabadır. 1843 yılında yapılmış ferforje balkonlu, içinde Yedi Anahtar Dolabı’nın bulunduğu ev Baron de Senaller tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. Yapılan yenilemeler ile ziyarete açılan evin zemin katında ambarlar, demirci atölyesi, üst katta ise cephanelik, laterna ve yemek odası bulunmaktadır. Evde, aileye ait özel bir şapel, Andorra milli marşının orijinal versiyonunun kopyasının bulunduğu müzik odası, fırın ve kütüphane bulunmaktadır. Evin görülecek ilginç yerleri arasındadır.
La Cordinada ve Sant Marti Kilisesi
Sant Marti de la Cortinada Kilisesi’ne ev sahipliği yapan La Cordinada, ülkenin en küçük yerleşim yerlerinden biridir. Etrafı dağlar ve tarlalar ile çevrilidir. Kasabada tarihi güvercinlik, mezar evi ve Roma freskleri bulunmaktadır. 17. ve 18. yüzyılda kilisenin günah çıkarma bölümü, parlak renklerle boyalı ahşap atlar panosu, işlemeli mobilyaları, ferforje parmaklıları kasaba halkı tarafından yenilenmiştir.
El Serrat Kasabası
Valira del Nord Vadisi’nde bulunan El Serrat kasabası özellikle Alp Dağlarının bitki örtüsüne ilgili olanların dikkatini çekecek kadar harika kırsal güzelliklere sahiptir. Doğa yürüyüşleri, kuş gözlemciliği, kaya ve snowboard gibi kış sporlarının yapıldığı kasaba görülmesi gereken yerlerdendir.
Les Escaldes Kasabası
Başkente birkaç dakikalık yürüyüş mesafesinde bulunan kasaba adını bölgeye yayılmış olan sıcak su kaynaklarından almaktadır. Roma döneminden beri akan sülfür ve nitrojen içeren sıcak suları ile meşhurdur. Kasabada gezilecek yerler arasında, Katalan ünlü heykeltıraş tarafından yapılan eserlerin bulunduğu Viladomat Müzesş, kasabanın tarihi özelliklerini yansıtan Pont dels Escalls tarihi köprüsü, Capilla Sant Roma Kalesi’dir.
Andorra Encamp ve Ulusal Otomobil Müzesi
Valira d’Orient Nehri’nin şehir merkezinden geçtiği ülkenin en şirin kasabasıdır. Yılın dört mevsiminde de turist ağırlayan kasabada eski tarihi binalar mağaza olarak değerlendirilmektedir. Kafeleri ve restoranları ile birlikte doğa yürüyüşlerinin de yapıldığı kasaba bölgenin en yüksel yeridir. Kış aylarında kasabada telesiyej hizmeti verilmektedir. 1885 yılından kalma buharlı makinenin yanında klasik ve tarihi arabaların, bisikletlerin ve motosikletlerin sergilendiği Ulusal Otomobil Müzesi gezilebilir.
Andorra Yemek Kültürü
Fransa ve İspanya ile bağlarının olması Andorra’nın yemek kültürünü de etkilemiştir. Bir tarafta Fransız yemekleri diğer yanda ise İspanya’nın tatlarını görmek mümkündür. Bulunduğu konum itibariyle Akdeniz usulü İtalyan yemekleri de tabii ki ülkenin mutfağında yer almaktadır.
Ülkenin denize kıyısı yoktur. Fakat etkilendiği kültürler nedeniyle ülkede bol miktarda deniz mahsulü ürünlerden yapılan yemekler bulunmaktadır. Balıklar çeşitli şekillerde pişirilerek ikram edilmektedir. Balıkların yanı sıra restoranlarında ve aile sofralarında bol miktarda biftek ve kırmızı et tüketildiği görülmektedir. Kırmızı etli yemekler, pizza, krep çeşitleri, biftek ülke halkının vazgeçemeyeceği çeşitlerdir.
Akdeniz sofralarının ayrılmaz parçası olan salata çeşitleri balık ve etlerin yanında ikram edilmektedir. Katalan yemekleri ülkenin mutfağını zenginleştirmektedir. Fransızların bolca tükettikleri salyangozdan yapılan Calgols, fındık ve pastırma ile zenginleştirilen Hindiba Salatası, tatlısı ve tuzlusu yapılan ve İtalyan pizzasını andıran Cocas, tavşan etinden yapılan Cunillo, et yemekleri ile servis edilen domatesli ekmek en güzel lezzetleridir. Ülkenin ulusal yemeği olarak bilinen ve güveçte pişirilen dana, domuz veya tavuk etine eklene butifarra ile yapılan Escudella Noel gibi özel kutlamalarda yapılmaktadır.
