- Ülke Adı: Bosna Hersek
- Başkent: Saraybosna
- Nüfusu: 4.613.414
- Yüz Ölçümü: 51.197 km2
- Komşuları: Bosna Hersek’in komşuları, Sırbistan, Hırvatistan, Karadağ, Adriyatik Denizi’dir.
- Konuşulan Dilleri: Boşnakça, Hırvatça ve Sırpça konuşulmaktadır.
- Telefon kodu: +387
- Başkan: Yüksek temsilci, Valentin Inzko
- Para Birimleri: Konvertibl Mark
Bosna Hersek Kuruluş Yılı ve Geçmişi
Tarihi İlliryalılarla başlayan Bosna, Romalılar tarafından ele geçirilmiş ve İllyricum bölümüne bağlanmıştır. Slavların bu bölgeye gelmesi milattan sonra 7.yüzyıla denk gelmektedir. Sırbistan’ın diğer bölümlerinde ayrılan Bosna 961 yılında bağımsız bir birim olarak kabul edildi. 1386 yılında ise bölgeye ilk Türk akınları başladı. Kosova Savaşı’ndan sonra Sırpları yenilmiş olması ve Üsküp’ün fethedilmesi Bosna’nın durumunda değişiklikler meydana getirmişti. Bosna’da yaşan Begomil mezhebine bağlı kişilere adil davranılmaması üzerine Fatih Sultan Mehmet ülkeyi Osmanlı topraklarına dahil etti.
Osmanlı topraklarına katıldığında Boşnaklar teslis inancını ve Hz. İsa’nın tanrının oğlu olduğunu kabul etmeyen Begomil mezhebine bağlıydı. İslam’ın anlayışı ile örtüşen inançları ülkenin kısa sürede Müslüman olmasını sağladı. Anadolu’dan gelen Alperenlerin de yardımı ile ülke topraklarında İslamiyet hızla yayıldı. Osmanlı’nın bir sancağı olan Bosna, Kanuni Sultan Süleyman zamanında Macaristan’ın kuzey kısmı da alınınca eyalet statüsüne alındı. İlk beylerbeyi olarak ülkeye Gazi Ferhad Paşa atanmıştır. 19. yüzyıldaki siyasi gelişmeler ve Osmanlı’nın batıda yaşadığı mağlubiyetler Bosna eyaletini olumsuz manada etkilemiştir.
1876 yılında Hersek’in ayrılması ardından 1878 yılında Berlin Antlaşması ile Bosna’nın denetiminin Avusturya Macaristan’a verilmesi ülkede büyük bir tepkiye neden oldu. Osmanlı’ya bağlı olmasına rağmen Avusturya Macaristan İmparatorluğu ülkeyi işgal etmiş ve yönetime el koymuş oldu. İkinci Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte Avusturya Macaristan İmparatorluğu kararname ile bölgeyi kendi topraklarına dahil etti. Bu durum Osmanlı, Rusya ve Sırbistan’ı fazlaca rahatsız etti.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu, yeni anayasa ile seçmenleri Katolik, Ortodoks ve Müslüman olarak üç seçim grubuna ayırdı. Sırp milliyetçileri bu durumu tepkiyle karşıladı. Çıkan karışıklık, Avusturya Veliahdı Franz Ferdinand’ın Bosnalı bir Sırp öğrenci tarafından öldürülmesi ile alevlendi. 1914 yılında gerçekleşen bu olay, 1.Dünya Savaşı’nın başlangıcı sayıldı.
1918 yılında Bosna, Sırbistan’la birleştirildi. İkinci Dünya Savaşı’na kadar Sırbistan’ın parçası olan ülke, 1946 yılında Yugoslavya’yı oluşturan altı halk cumhuriyetinden biri oldu. Müslümanlar kökenlerine rağmen Hırvat veya Sırp olarak anılmayı kabul etmediler ve 1971 yılında zamanın Yugoslavya Devlet Başkanı Tito, Müslümanlara ulus statüsü tanıdı. Tito’nun ölümüne kadar durulmuş olan etnik ve dini çatışmalar 1980 yılında yeniden ortaya çıktı. Doğu Bloğu ülkelerinde ortaya çıkan reform süreci Yugoslavya’da büyük değişiklikler meydana getirdi.
1991 yılında Sırbistan’ın anayasanın öngördüğü şekilde devlet başkanlığının Hırvatistan’a geçmesini istemeyerek tek başına sahiplenmesi ülkede karışıklığa neden olmuştu. Başlayan karışıklıklar Almanya ve AT’nin yoğun baskıları neticesinde sona erdirilmişti.
1990 yılında yapılan seçimlerde Bosna Devlet Başkanlığına gelen Aliye İzzet Begoviç, 1992 yılının mart ayında yaptığı referandumla bağımsızlığını ilan etti. Sırp milislerinin yoğun saldırısına maruz kalan ülkede ciddi sayıda insanın öldürüldüğü katliamlar yaşanmıştır. Bosna Hersek Başbakanı Hakkı Turayliç’in Sırplar tarafından öldürülmesi savaşı daha da kızıştırmıştır. 1995 yılında NATO müdahalesi ile bu katliam durdurulmuştur.
Bosna Hersek Gezilecek Yerler
İlk yerleşimin Cilalı Taş Devrinde gerçekleştiği bilinen ülke, coğrafik güzellikleri, tarihi eserleri ve kültürel mirası ile oldukça etkileyicidir.
Mostar Köprüsü
Mimar Hayrettin tarafından 1566 ile 1567 yılları arasında yapılmış olan tarihi Mostar Köprüsü ülkenin en önemli sembollerinden biridir. Hırvatlar ile Boşnaklar arasında 1993 yılında yapılan savaş sırasında yıkılan köprü, Neretva Nehri’nin üzerinde kurulmuştur. Yıkılan köprü 2004 yılında yapılan restorasyon çalışmaları neticesinde aslına uygun şekilde yapılarak yeniden ziyarete açılmıştır. 2005 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Mostar Köprüsü, 4 metre genişliğinde 29 metre uzunluğundadır.
Kravica Şelaleleri
Trebizat Nehri üzerindeki Kravica Şelaleleri, Mostar kentinin yaklaşık 40 km güneyinde bulunmaktadır. Ülkeye yaz aylarına gelen yerli ve yabancı turistler muhakkak 25 metre yükseklikten akan bu şelaleleri ziyaret etmektedir. Ülkenin yeşilliklerini tam anlamıyla yansıtan bir doğaya sahip olan şelalelerin etrafında piknik, eğlence, kamp ve kafe alanları bulunmaktadır.
Başçarşı
Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkim olduğu 1500’lü yıllarda başkent Saraybosna’da yapılmış olan tarihi çarşıdır. Osmanlı tarafından yapılmış olan çarşı, günümüzde de eski değerini ve işlekliğini korumaktadır. Başkentin en işlek yerlerinden biri olan Başçarşı’da Osmanlı mimarisiyle yapılmış olan medrese, cami, imaret ve dükkanlar bulunmaktadır. Tam anlamıyla Osmanlı kokan çarşının sokakları tarih severleri beklemektedir.
Gazi Hüsrev Bey Camii
Başkentin en işlek merkezi olan Başçarşı’da bulunan Gazi Hüsrev Bey Camii, Bey Camii olarak da bilinmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun görevlendirdiği sancak beyi Gazi Hüsrev Bey tarafından yaptırıldığı için bu isimle anılmaktadır. Dünyaca ünlü Mimar Sinan tarafından 1531 yılında kullanıma açılan cami tam anlamıyla Osmanlı mimari tarzı ile yapılmıştır.
Sebil
15. yüzyılda ahşaptan yapılmış olan ve tarihi Başçarşı’nın merkezindeki bir çeşmedir. Ülkenin ve Başçarşı’nın en değerli sembollerinden olan Sebil, dönemin sancak beyi İsa Bey’in emri ile yapılmıştır. Yüzyıllara meydan okuyan sebil günümüzde hala kullanılmaktadır.
Sutjeska Ulusal Parkı
Bosna’nın Karadağ sınırında bulunan Sutjeska Ulusal Parkı, 1962 yılında milli park olarak ilan edilmiştir. Ülkenin ilk ulusal parkı olan Sutjeska Ulusal Parkı tam olarak 175 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Parkın içinde küçük akarsular, şelaleler, Maglic Tepesi bulunmaktadır.
Saraybosna Tüneli
Ülkede yaşanan savaş sırasında kuşatmadan kurtulmak için 1993 yılının Mart ile haziran ayları arasında kazılmış olan bir yer altı tünelidir. Dobrinja ile Butmir mahallelerini birbirine bağlayan tünel sayesinde ülke halkı ve askerleri savaş aletleri ihtiyaçlarına ve gıda malzemesine ulaşabilmişlerdir. 340 metre uzunluğuna sahip olan tünelin yüksekliği 1.6 metredir. Tarihteki en kanlı katliamlara şahitlik eden tünel ülke için oldukça değerlidir.
Bosna Hersek Yemek Kültürü
Ülkenin tarihinde Bizans, Batı Avrupa ve Osmanlı’nın izleri bulunmaktadır. Bu izler ülkenin yemek kültüründe de etkili olmuştur. Eski medeniyetler ile yeni kültürünü en güzel şekilde harmanlayan ülkede çok güzel lezzetleri tatmak mümkündür. Özellikle Osmanlı saray mutfağının gelenekleri ile Avusturya’nın yemek kültürü ülkenin lezzetlerinin zenginleşmesini ve sofra düzeninin kurulmasında etkili olmuştur.
Bosna Hersek mutfağının ana maddesi çeşitli şekillerde yapılan ekmekten oluşmaktadır. Ünlü Boşnak Böreği de bu ekmek çeşitleri arasında sayılabilir. Çeşitli sebzelerin yetiştiği ülkede sebze yemekleri soğanlı ve etli olarak yapılmaktadır. Boşnaklar mutfaklarında süt ve sütlü ürünleri sıklıkla kullanmaktadır. Yemekleri yaparken soğan, et veya kıymanın yağda güzelce kavrulmasına özen gösterilir. Yemekler genellikle az suyla haşlanarak yapılmaktadır. Az su olmasının sebebi ise gıda maddelerinin doğal lezzetini kaybetmeden pişmeleridir. Çok hafif olan haşlamalı yemeklerde acı baharatlar çok az kullanılır.
Yemeklerde veya içeceklerde kullanılan sebze ve meyvelerin doğal olmasına dikkat edilir. Mutfakta en çok kullanılan sebzeler domates, patlıcan, soğan, patates, salar, havuç, pırasa, tatlı biber ve maydanozdur. Meyvelerden ayva, elma, vişne, kiraz ve erik kullanılırken süt ürünlerinden yoğurt, kaymak, tatlı ve ekşi süttür. Yemeklere piştikten sonra ekstra sos ilave edilmez. Katılacak olan sos mahiyetindeki çeşniler pişirilirken konulur. Ülkenin en meşhur yiyecekleri, soğan, közlenmiş domates, biber, yoğurtla servis edilen Cevabi köftesi, peynirli, ıspanaklı, kıymalı, patatesli yapılan börek, soğan dolması, Begova Çorbasıdır.
