- Ülke Adı: Mali Cumhuriyeti
- Başkent: Bamako
- Nüfusu: 18.540.000
- Yüz Ölçümü: 1.240.000 km2
- Komşuları: Mali’nin komşuları, Nijer, Cezayir, Fildişi Sahili, Gine, Burkina Faso, Moritanya ve Senegal’dir.
- Konuşulan Dilleri: Fransızca
- Telefon kodu: 223
- Başkan: İbrahim Bourbacar Keita
- Para Birimleri: Batı Afrika CFA Frankı
Kuruluş Yılı ve Geçmişi
Mali hakkındaki elde edilen bilgiler çerçevesinde ülkenin tarihinin 1000 yıl öncesine dayandığı tahmin edilmektedir. Bu düşünceyi, Nijer Nehri etrafında bulunan dikilitaşlar, Bandiagara falezlerine oyulmuş Telem’lere ait mağaralar ve mezarlar desteklemektedir. Ünlü tarih yazarları İbn-i Batuta ve İbn-i Haldun, yazılı kaynaklarında 11. yüzyıldan itibaren tarih kaynaklarında yer alan Mali İmparatorluğu’ndan sıklıkla bahsetmektedir. 16.yüzyılda yazılmış olan Tarih es Sudan isimli kaynak ise Mali’nin savaşlarından, direnişlerinden ve tarihçesinden bahsetmektedir.
13. yüzyılda, Faslılarla yapılan savaşlarda zayıflamış olan Mali, içteki azınlıkların oluşturduğu kabilelerin saldırılarına da maruz kalınca iyice yıpranmıştır. Mali Sosso’lar tarafından 13. yüzyılda ortadan kaldırılmıştır. Aradan geçen 2 yüzyıl içinde kendini toplayan Mali İmparatorluğu ve ticaret yollarının birleştiği noktada yer alan Timbuktu kenti, Afrika kıtasında İslam kültürünün ve dininin öğretildiği irfan yuvası bir imparatorluk haline gelmiştir. Ülkeyi sömürgesi haline getirmek isteyen Fransızlara karşı direniş gösteren Samory ve El Haç gibi zenci liderler en büyük mücadelelerini Mali toprakları için vermişlerdir. Fransız sömürgesine karşı en büyük savaşların verildiği bölgede bulunan Bamako önceleri küçük bir köy iken 1920 yılında kurulan Fransız Sudan’ının, 1960 yılında da Mali Cumhuriyeti’nin başkenti olmuştur.
2012 yılında, ülkenin kuzeyinde bulunan Timbuktu kentinde bazı çatışmalar yaşanmıştır. Bu çatışmaları ayrılıkçı gruplar çıkarmıştır. Yaşanan çatışmalar üzerine askerden ayrılan bir grup asker darbe yaparak yönetime el koymuştur. Timbuktu kentinde 20 bine yakın el yazması tarihi eser bulunmaktadır. Bu ve diğer değerlerinden dolayı UNESCO kente toparlanması için destek vermiştir.
Gezilecek Yerler/Tarihi ve Turistik Mekânlar
Ülkenin nüfusunun nerdeyse yüzde doksanı Mali’nin en büyük kenti ve aynı zamanda başkenti olan Bamako’da yaşamaktadır. Bamako ülkenin kalbi gibidir. Siyasi, ticari, ekonomi, kültürel ve idari anlamda merkez konumunda olan başkent turistik açıdan da zengindir. Afrika kıtasının dini, turistik, kültürel ve tarihi mekanlar açısında en önemli ülkesi olan Mali’de Mali uçak bileti ile gelinip görülmesi gereken çok fazla yer bulunmaktadır.
Cenne Büyük Camii
1200’lü yıllarda kurulmuş olan tarihi caminin kalıntıları üzerine kurulmuş olan Cenne Camii, Cenne kentinde yer almaktadır. Adını bulunduğu kentten alan cami 1907 yılında tamamlanmıştır. En yüksek noktası 16 metre olan cami sadece ülkenin değil bütün Afrika kıtasının en büyük ibadethanesidir. Rüzgâr ve yağmurlardan olumsuz olarak etkilenen Cenne Camii, UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde yer almaktadır. Bölgede yağan yağmurların ardından bölgede yaşayan bütün halk bir araya gelerek Cenne Camii’ni yeniden sıvamaktadır. Kıtanın en büyük ibadethanesi olan cami Mali’de görülmesi gereken yerlerin başında yer alır.
Mali Ulusal Müzesi
1953 yılına hizmet vermeye başlayan Mali Ulusal Müzesi’nde, başkent Bamako’da bulunan antropolojik ve arkeolojik kalıntılar sergilenmektedir. Ülkenin tarihine ait kalıcı sergilerin yanı sıra geçici sergiler de yapılmaktadır. Ülkenin çeşitli etnik grupları ile bağlantılı ritüellere dair nesneler, müzik aletleri, elbiseler gibi çeşitli öğeler bulunmaktadır. Mali’nin tarih ve kültürünün aynası olduğu düşünülen ulusal müzede tekstil ve fotoğrafçılık ürünleri de sergilenmektedir.
Baoucle du Baoule Ulusal Parkı
25.330 kilometrekarelik alanı kapsayan ulusal park, 1982 yılında milli park olarak ilan edilmiştir. Hayvan popülasyonu bakımından oldukça zengin olan park ülkenin batısında Koulikoro ve Kayes bölgelerinde yer almaktadır. 1999 yılında UNESCO Dünya Mirasları Listesi’ne eklenmiş olan ulusal parkta, devekuşu, zürafa, aslan, babun, antilop ve daha birçok çeşit hayvanı görmek mümkündür. Tarih öncesi mezarları ve kaya sanatı ile ünlü olan ulusal park en çok safari tutkunlarının gözde mekanıdır.
Hombori Dağı
Zirve noktası 1.153 metre olan Hombori Dağı, ülkenin Mopti Bölgesindeki Hombori kasabasının yakınlarında yer almaktadır. 2000 yıl önce kurulmuş olan arkeolojik bir siteye de ev sahipliği yapan dağ, ülkenin en yüksek noktası olması açısından da son derece önemlidir. Dağcılık ve trekking yapanların Mali uçak bileti ile ülkeye gelip uğrak noktalarından biri olan Hombori Dağı, turizmiyle ülkenin ekonomisine katkı sağladığından çevresi koruma altına alınmıştır.
Bamako Ulu Camii
Ülkenin sömürge döneminden önce inşa edilmiş kerpiç yapımı caminin bulunduğu yere 1970 yılından yeniden yapılmış olan camii, ülkenin başkentinde yer almaktadır. Suudi Arabistan tarafından finanse edilen heybetli camii, Malezya’ya armağan edilmiştir. Başkentin en merkezi yerinde bulunan camini mimarisi yerel tarzda olmayıp Arap mimarisini yansıtmaktadır.
Djenne Djenno
UNESCO Dünya Mirasları Listesi’ne eklenmiş olan Djenne Djenno, Nijer Nehri vadisindeki eski bir yerleşim yeridir. Afrika kıtasının en eski arkeolojik sitesi olan alan Eski Cenne olarak tercüme edilmektedir. Ünlü arkeologlar tarafından yapılan kazılarda sitenin milattan önce 2 ve 3. yüzyıllarda oluştuğuna dair detaylı bilgiler elde edilmiştir. Ülkenin en tarihi yerlerinden biri olan sitede yılan, at, insan heykelcikleri ve terra cotta figürleri bulunmuştur.
Djinguereber Camii
Öğrenme merkezi olarak 1327 yılında kurulmuş olan tarihi caminin tasarımı ve inşası için Mali İmparatoru I.Musa tarafından hibe edilen 200 kilo altın kullanılmıştır. Saman, lif, ahşap ve topraktan oluşturulan camii 1960 yılında kireçtaşı bloklarla daha da güçlendirilmiştir. 2012 yılında UNESCO Tehlike Altındaki Dünya Mirasları Listesi’ne alınmış olan camide önemli din büyüklerinin türbeleri bulunmaktadır.
Bandiagara Kayalıkları
Afrika’da yaşayan çeşitli kabilelerden biri olan ve farklı yaşam tarzları ile dikkatleri çeken Dogon Kabilesi’nin yaşadığı bölgede Bandiagara Kayalıkları bulunmaktadır. Harika ve nefes kesici bir görüntüsü bulunan kayalıklar ülkenin en önemli turistik alanlarından biridir. Her yıl Mali uçak bileti almış binlerce turist tarafından ziyaret edilen kayalıkların uzunluğu 150 kilometre, yüksekliği ise 500 metredir. 1985 yılında UNESCO Dünya Mirasları Listesi’ne alınan kayalıklarda Dogon Kabilesi’nin geleneksel hayatları yakından görülebilir.
Medinakoura Çarşısı
Yerel halk tarafından Pembe Çarşı olarak bilinen Medinakoura Çarşısı, başkentte yer almaktadır. Birçok eşyanın yapım aşamasının da görülebileceği çarşı oldukça hareketli ve diğer çarşılardan farklıdır. İnsanın hayatı boyunca bir daha göremeyeceği türden eşyaların satıldığı çarşıdan ülkeye özgü hediyelik eşyalar alınabilir.
Kaşiflerin Evleri
Renne Ceille, İbn-i Batuta, Heinrich Baht ve Alexsandr Gordon gibi ünlü gezginlerin kaldığı evler olan Kaşiflerin Evleri, Timbuktu’da yer almaktadır. Günümüzde müze olarak kullanılan bu yapılarda kaşiflere ait özel eşyalar ve eserleri sergilenmektedir.
Mutfağı ve Yemek Kültürü
Mali yemekleri Senegal mutfağı ile benzerlikler göstermektedir. Ülkede en çok tüketilen yemekler, domates sosunda pişmiş sebze ve et, acı biber sosunda ızgara tavuk, kuskus bulunmaktadır. Ülkenin balık yemekleri oldukça lezzetli olup pirinç, mısır en temel gıdalardır. Mısır ve pirinç genellikle sebzelerle birlikte tüketilmektedir. Mali halkının büyük çoğunluğu Müslüman olduğundan ülkede domuz eti fazla tüketilmeyip daha çok inek, keçi, tavuk etleri tercih edilmektedir. Ülke hijyen konusunda pek iyi bir durumda olmadığından dışarıda yemek yerken sağlıklı ve temiz yerler seçmeye özen gösterilmelidir. Açıktaki sulardan içmemek, kapalı suları tüketmek gerekmektedir. Et, sebze bütün gıdaların çok iyi pişmiş olmasına dikkat edilmelidir. Şayet güzelce pişmemiş ise sağlık açısından asla o yemek yenilmemelidir.
